leerstoel

Legitimering en positionering van maatschappelijk werk

De komende jaren wil ik graag de focus van de leerstoel richten op het vraagstuk naar de legitimering en positionering van maatschappelijk werk binnen het social work debat. Ik zoek dat vooral in de eigenheid van het maatschappelijk werk als het gericht zijn op het sociaal functioneren van mensen in hun directe leefomgeving. Maatschappelijk werk is geen verlengstuk van het behandelen van stoornissen noch van het achterstandsbeleid. Onze sterkste kant ligt in mensen helpen bij een zinvol en adequaat sociaal functioneren. En het is mijn overtuiging dat juist het sociaal functioneren van mensen het kernprobleem is van de hoogontwikkelde verzorgingsstaat.

Mensen staan voor de zware taak om de dagelijkse complexiteit te managen en dat vaak in een weinig ingebedde en gestructureerde omgeving en met een veelheid van eisen en verwachtingen vanuit de samenleving. De steun in het sociaal functioneren ligt vooral in de directe leefomgeving en veel minder in de institutionele arrangementen. We staan voor een flinke kanteling van hulpverlening achter de instituutsdeur naar hulpverlening achter de eigen voordeur. De tweede kant van mijn opdracht is om maatschappelijk werk een stevige plek te geven in de verbreding naar social work of sociaal werk.

De talloze verschillende functies en opleidingen in het sociale domein vragen om een stevige onderlinge verbinding en externe profilering. Het mooie beeld van de stam (social work) en takken (zoals maatschappelijk werk) vraagt om verdikking van de stam en diepere wortels. Maatschappelijk werk heeft hierin heel veel te bieden en komt historisch gezien van een integrale benadering van werken met individuen, groepen en buurten. Internationaal zien we dat social work ook weer terug is om zich over de volle breedte van de sociale beroepen en voorzieningen te ontfermen.

Met deze ambitie bouwt de leerstoel voort op het werk van Geert van der Laan maar verbreedt en verlegt tegelijk het perspectief. In de afgelopen jaren lag een accent op het meer wetenschappelijk en methodisch uitbouwen van wat we de kernmethodiek van het maatschappelijk werk kunnen noemen. Practice based evidence, de morele dilemma’s, de professionalisering als innerlijk proces van de beroepsgroep kregen hun kracht en uitstraling binnen het raamwerk van het casework en daarmee samenhangende methodieken. Dit werk wordt intussen voortgezet in verschillende promotieonderzoeken, het werk van lectoren en hun kenniskringen in het domein zorg en welzijn en in de kennisinstituten. Nog nooit is zoveel onderzoek, theorie- en methodiekontwikkeling tegelijk ter hand genomen. De leerstoel zie ik daarom vooral als een mogelijkheid om bij te dragen aan een evenwichtig en samenhangende uitbouw van het handelings- en kennisdomein van social work en daarbinnen het maatschappelijk werk; en als het terugveroveren van sociaal werk als een wetenschappelijk domein waarbij de uitvoeringspraktijk leidend is.

Omschrijving leeropdracht

Op basis van het structuurrapport omschrijven we de leeropdracht als:

Bevorderen van de reflectie en wetenschappelijke onderbouwing van het maatschappelijk werk met als doel humanisering van de samenleving, in het licht van het actuele discours over de welvaartstaat en social work. De aandacht gaat uit naar de dominante en de nieuwe handelingspraktijken en naar vernieuwende concepten en theorieën in het social work domein.

De leeropdracht krijgt vorm door overdracht, onderzoek, begeleiding en samenwerking. De omvang van een 0.2 leerstoel leent zich niet voor geïsoleerde ambities en missies. De leeropdracht kan alleen effectief zijn als deze zich plaatst in een heel palet aan samenhangende ontwikkelingen en onderzoeken. Ook in persoonlijke zin maakt de leerstoel deel uit van een bredere context: die van lector aan de Hogeschool Utrecht met het accent op het onderzoeksprogramma ‘grondslagen van social work’ en een gasthoogleraarschap aan de Universiteit van Tartu (Estonia) met het accent op ‘International social policy and social work’.

Uitnodiging

Ik zou het geweldig vinden als de komende jaren alle inspanningen in het uitvoerend werk, het beleid, het onderwijs en de wetenschap leiden tot een krachtig sociaal werk met een duidelijk gezicht en maatschappelijke erkenning waarin de maatschappelijk werker een kernprofessional is. We hebben het economische tij tegen maar de urgentie om mensen in hun sociaal functioneren te sterken mee.

Hans van Ewijk, 16 juni 2010.

Op 1 oktober 2014 nam prof.dr. Hans van Ewijk na vijf jaar afscheid als bijzonder hoogleraar Maatschappelijk Werk aan de Universiteit voor Humanistiek.